براساس قانون و مقررات تامين اجتماعي هر كارگري كه براي كارفرمايي كار مي كند و از او حقوق يا دستمزد (نقدي يا غيرنقدي) دريافت مي كند. اگر مشمول ساير قوانين بيمه اي كشور نباشد، مشمول قانون تامين اجتماعي است و از زماني كه تحت پوشش قرار گيرد بيمه شده محسوب مي شود. بنابر اين بيمه شده به كسي اطلاق مي شود كه رأسا مشمول مقررات تأمين اجتماعي بوده و با پرداخت مبالغي به عنوان حق بيمه، حق استفاده از مزاياي مقرر در اين قانون را دارد.
حقوق بيمه شدگان
حقوق بيمه شدگان ناشي ازتكاليف وتعهداتي است كه بر پايه قانون ومقررات تامين اجتماعي بر عهده سازمان تامين اجتماعي قرار گرفته است برخي از اين حقوق به شرح زير است:
هركارگري (كه مشمول قانون تامين اجتماعي باشد ) حق دارد از اولين روز اشتغال به كار تحت پوشش بيمه اجتماعي قرار گيرد و مي تواند از سازمان تامين اجتماعي احقاق اين حق را در چارچوب اختيارات قانوني سازمان درخواست نمايد
بيمه شدگان حق دارند به قوانين ومقررات و دستورالعملهايي كه حقوق و تكاليف آنان را نسبت به سازمان تامين احتماعي بيان مي كند دسترسي داشته باشند دراين زمينه سازمان تامين اجتماعي بايد ضمن ارائه اطلاعات مناسب ابهامات موجود درآنها را نيز برطرف نمايد
بيمه شدگان حق دارند در ازاي ايام اشتغال و پرداخت حق بيمه از مزاياي مقرر درقانون (تعهدات سازمان ) مانند بيمه حوادث . بيماريها . بارداري . غرامت دستمزد ايام بيماري وبارداري . بازنشستگي . از كارافتادگي . فوت و… برخوردار شوند . بنابراين سازمان مكلف است با تشكيل پرونده انفرادي براي هريك از بيمه شدگان درگرد آوري ونگهداري سوابق آنان تلاش لازم را بعمل آورد
بيمه شدگان وافراد تحت تكفل آنان حق دارند متناسب با نياز خود ازخدمات درماني سازمان تامين اجتماعي بزخوردارشوند . اين خدمات صرفاً تابع نياز آنها است وسازمان نمي تواند خدمات درماني قابل ارائه به هر بيمه شده را با ميزان حق بيمه پرداختي او مرتبط نمايد
تعهدات سازمان تامين اجتماعي درقبال هر بيمه شده مشروط به تداوم اشتغال او در كارگاه مشمول قانون است اما اگر براي بيمه شده اي كه تحت پوشش قرار گرفته براي مدتي از طرف كارفرما حق بيمه پرداخت نشود سازمان تامين اجتماعي نمي تواند تعهدات خود وحقوق بيمه شده را ناديده بگيرد . (دراين موارد سازمان ضمن انجام تعهدات خود به بيمه شده حق بيمه ياد شده را از كارفرما وصول مي نمايد )
بيمه شدگان حق دارند درصورتي كه برخي از تصميمات . مصوبات يا عملكرد سازمان تامين احتماعي موجب تضييع حقوق قانوني آنان شود . ابطال آن واحقاق حق خود را از دبوان عدالت اداري بخواهند
بيمه شدگان حق دارند به هنگام تغيير شغل يا جابحايي محل اشتغال آنان از شعبه تامين اجتماعي بخواهند كه سوابق بيمه اي آنان را به طور يكجا در شعب واقع درآخرين محل اشتغال گرد آوري و نگهداري نمايد. سازمان تامين احتماعي مكلف به پذيرش اين درخواست ها بوده ودرصورتي كه دراين جابجايي ها به سوابق بيمه شده لطمه اي وارد شود مسئول مي باشد
بيمه شدگان حق دارند در صورتي كه سوابق آنان نزد سازمان تامين اجتماعي منجر به ايجاد مزاياي قانوني نزد ساير سازمانها و موسسات (مانند بانك ها ) يا احقاق حقوق از دست رفته آنان مي شود گواهي اين سوابق را از شعب تامين اجتماعي تقاضا نمايند
