آیا می توان از شهادت اقوام درجه یک در دادگاه استفاده کرد؟

آیا می توان از شهادت اقوام درجه یک در دادگاه استفاده کرد؟

شهادت که به معنای گواهی دادن است، یکی از ادله دعوا است که طرفین می توانند با استفاده از آن به اثبات ادعای خود بپردازند. یکی از چالش بر انگیزترین مسائلی که در این رابطه وجود دارد، شهادت اقوام درجه یک در پرونده حقوقی است. به نظر شما آیا شهادت اقوام درجه یک مورد قبول دادگاه واقع می گردد؟ آیا مراجع قضایی شهادت مادر برای فرزندش را قبول دارند؟

منظور از اقوام درجه یک در قانون ایران چیست؟

بر اساس ماده 1032 قانون اساسی قرابت نسبی و طبقات به 3 طبقه تقسیم می شود که عبارتند از :

طبقه اول شامل والدین اعم از پدر و مادر، فرزندان اعم از فرزند پسر و دختر، نوه ها

طبقه دوم شامل اجداد، برادر و خواهر، اولاد برادر و خواهر

طبقه سوم شامل عموها و عمه ها، خاله ها و دایی ها و فرزندانشان

آیا می توان از شهادت اقوام درجه یک در دادگاه استفاده کرد؟

قوانینی که پیش تر در رابطه با شهادت اقوام درجه یک در دادگاه وضع شده بود، حاکی از آن بود که شهادت اقوام و خویشاوندان درجه یک فرد اعم از پدر و مادر، اولاد و اولادِ اولاد پذیرفته نیست. اما امروزه قانون جدیدی در رابطه با شهادت اقوام درجه یک وضع شده و در آن مطلبی در رابطه با نداشتن روابط خانوادگی به عنوان یکی از شرایط شهادت و یا عدم پذیرش شهادت اقوام مطرح نشده است.

بر اساس ماده 177 قانون مجازات اسلامی شهادت شاهد در صورتی که در زمان شهادت دارای شرایط زیر باشد، از سوی دادگاه پذیرفته می شود:

• عاقل باشد.عقل از دیگر شرایط شاهد می‌باشد. لذا شهادت و گواهی مجنون فاقد اعتبار بوده ولی گواهی مجنون ادواری اگر در حال افاقه باشد و این موضوع محرز گردد، معتبر خواهد بود. مجنون ادواری به فردی می‌گویند که بعضا دچار جنون می‌گردد و چنانچه معلوم شود که موقع شهادت دچار جنون نیست، شهادت وی قابل قبول است.

• بالغ باشد.سن بلوغ در پسر ۱۵ سال تمام قمری و در دختر ۹ سال تمام قمری می‌باشد.
• عادل باشد.در این قانون منظور از عدالت این است که شخص دارای سابقه فسق نباشد و یا مشهور به فساد نباشد
• با ایمان باشد.شاهد باید مسلمان باشد اعم از شیعه و اهل سنت.
• حلال زاده باشد.تولد شاهد در اثر رابطه نامشروع (زنا) نباش
• ولگرد نباشد.
• به شغل تکدی مشغول نباشد.
• با طرفین دعوا و یا یکی از آن ها خصومت نداشته باشد.
• در موضوع مورد دعوا ذینفع نباشد.بر اساس قانون، شاهد نبایستی نفع فردی در دعوا داشته باشد. چرا که امکان دارد از لحاظ جانب داری و طرفداری از فردی که پیروزی وی در دعوا به سود او (شاهد) است، شهادت دهد.

کلیه شرایط فوق توسط قاضی پرونده احراز می گردد. همان گونه که می بینید، در قانون جدید هیچ اشاره ای به عدم اعتبار شهادت اقوام درجه یک نشده است. بنابراین این کار منع قانونی ندارد. 

چگونگی اثبات شهادت دروغ اقوام درجه یک

جرح شهود یکی از راه های اثبات شهادت دروغ اقوام درجه یک در دادگاه می باشد. جرح شهود به این معنا است که فرد ثابت کند شاهد یکی از شرایط شهادت را ندارد. برای مثال او می تواند ثابت نماید که اقوام درجه یکش از این موضوع نفع شخصی می برند. این در حالی است که عدم ذینفع بودن یکی از شرایط اساسی شهادت است.

استفاده از شهود معارض یکی دیگر از راه هایی است که فرد می تواند دروغ بودن شهادت اقوام درجه یک خود را به دادگاه ثابت کند. شهود معارض شخصی است که شهادت او با شهادت دروغ اقوام درجه یک در تعارض باشد. شکایت کیفری شهادت کذب یکی دیگر از راه های اثبات دروغ بودن شهادت اقوام درجه یک در مراجع قضایی است. در این مورد شاکی می تواند طبق ماده 650 قانون تعزیرات مجازات اسلامی از شاهد شکایت کیفری نماید.

  موثرترین راهی که برای اثبات دروغ بودن شهادت اقوام درجه یک وجود دارد، طرح سوالات ریز و درشت در مورد حادثه از شاهد است. در چنین شرایطی فرد در گفته های خود دچار تناقض شده و دروغ بودن شهادت او ثابت می شود

نحوه اعتراض به شهادت شهود در دادگاه

بر اساس ماده 191 قانون مجازات اسلامی فرد می تواند به شهادت شهود در دادگاه اعتراض نماید که از این کار تحت عنوان جرح شهود یاد می شود. جرح شهود به این معنا است که شخصی مبنی بر عدم برخورداری شاهد از شرایط ذکر شده برای شهادت، گواهی دهد و بدین ترتیب ثابت کند که شهادت شاهد از نظر شرعی درست نیست.

برای معرفی اقوام درجه یک به عنوان شاهد چه باید کرد؟

بنا به ماده 204 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی؛ بازپرسان، برابر مقررات نسبت به احضار فردی که حضور او یا تحقیق از وی برای روشن شدن ابهامات پرونده الزامی است اقدام می نمایند. ممکن است بازپرس به تشخیص خود، بنابر معرفی شاکی، بر حسب اعلام مقامات قضایی ذی ربط و یا به تقاضای متهم، شاهد را فرا بخواند. در صورتی که فرد یکی از اقوام درجه یک خود را به عنوان شاهد به مراجع قضایی معرفی نماید، دادگاه شرایط شاهد را احراز نموده و در صورتی که تشخیص دهد که واجد شرایط بوده و ذینفع نبوده و خصومتی با طرفین دعوا ندارد، پس از شرح سوگند از شهادت او به عنوان اماره استفاده می نماید.

شهادت چه کسانی در دادگاه پذیرفته نیست؟

بلوغ، یکی از اصلی ترین شرایط شاهد می باشد. بنابراین فردی که هنوز به سن بلوغ نرسیده است، نمی تواند به عنوان شاهد در دادگاه حاضر شود. حتی در صورتی که این فرد ناظر وقوع اتفاق مد نظر باشد. قاضی سخنان او را می شنود اما این گفته ها فاقد حکم شهادت هستند. اگرچه ممکن است به عنوان اماره مورد استفاده قرار بگیرند. شهادت فردی که دارای حالت جنون است، تنها در صورتی برای قاضی قابل قبول است که او در حالت افاقه باشد. شهادت فرد بی ایمان و ناعادل نیز در دادگاه مورد قبول واقع نمی گردد. چرا که به عقیده مراجع قضایی احتمال دروغ گفتن این فرد وجود دارد. شهادت افراد ذینفع و افرادی که با طرفین دعوا خصومت دارند، مورد قبول محکمه واقع نمی گردد.

سؤالات متداول