ازدواج دختر باکره اگرچه به سن بلوغ رسیده یا نرسیده باشد و ازدواج پسر تا قبل از سن بلوغ،
مطابق با ماده ۱۰۴۱ و صدر ماده ۱۰۴۳ قانون مدنی منوط به اجازه ولی قهری ( پدر یا پدربزرگ پدری) است، مگر اینکه پدر و جد پدری در قید حیات نباشند
در این صورت دختر در انتخاب همسر آزاد بوده و نیاز به اجازه شخص دیگری به غیر از پدر و جد پدری ندارد.
قانونگذار در خصوص ازدواج دختر بدون اجازه ولی ( پدر و جد پدری ) در صورتی که به سن بلوغ رسیده و در عین حال باکره باشد دو استثنا پیش بینی نموده است :
-۱-مطابق با ماده ۱۰۴۳ قانون مدنی :
« نکاح دختر باکره، اگرچه به سن بلوغ رسیده باشد، موقوف به اجازه پدر یا جد پدری او است و هرگاه پدر و جد پدری بدون علت موجه از دادن اجازه مضایقه کند، اجازه او ساقط و
در این صورت دختر می تواند با معرفی کامل مردی که می خواهد با او ازدواج نماید و شرایط نکاح و مهری که بین آن ها قرار داده شده پس از اخذ اجازه از دادگاه مدنی خاص-دادگاه خانواده- به دفتر ازدواج مراجعه و نسبت به ثبت ازدواج اقدام نماید.»
در این صورت ولی قهری ( پدر و جد پدری ) موظف است دلایل مخالفت خود را به دادگاه مدنی خاص -دادگاه خانواده-ارائه و نظر خود را توجیه نماید، پس از گذشت ۱۵ روز دادگاه می تواند دلایل مخالفت ولی قهری را در حالی که اثر مخالفت پدر به کلی از بین نرفته، موجه یا توجیه نشده اعلام و نسبت به امکان یا عدم امکان نکاح تصمیم گیرد
-۲-مطابق با ماده ۱۰۴۴ قانون مدنی :
« در صورتی که پدر یا جد پدری در محل حاضر نباشد و استیذان از آن ها نیز عادتاً غیر ممکن بوده و دختر نیز احتیاج به ازدواج داشته باشد، وی می تواند اقدام به ازدواج نماید . تبصره : « ثبت این ازدواج در دفترخانه منوط به احراز موارد فوق در دادگاه مدنی خاص می باشد . »
علاوه بر این دو استثنا، در صورتی که دختر به واسطه عمل نامشروع غیر باکره شده باشد
از آن جایی که مشروعیت دخول قبل از عقد، شرط صحت عقد و یا شرط سقوط ولایت پدر نیست و دخول مطلقاً ( مشروع باشد یا غیر مشروع ) سبب سقوط ولایت پدر می گردد بنابراین در این صورت دختر برای ازدواج نیاز به اذن ولی ( پدر و جد پدری ) ندارد.
