کشف جرم از دیدگاه «زبانشناسی حقوقی»

زبان جرم
کشف جرم از دیدگاه «زبانشناسی حقوقی»

علم پزشکی قانونی Forensic science دامنه وسیعی از علوم را به کار می گیرد تا برای سؤالات مطروحه در سیستم قضایی پاسخ ارائه نماید. پزشکی قانونی شاخه ای از علم است که به کشف جرایم کمک می کند. صحنه جنایت با ترفندهای مختلف تغییر می کند و وظیفه پزشک قانونی کشف جرم از طریق بازسازی صحنه و بررسی مستندات در لابراتوار است.

واژه forensic از forensis در زبان لاتین به معنی «مربوط به دادگاه» مشتق شده است. کاربرد جدید واژه forensics به معنای پزشکی قانونی تا حد بسیار زیادی به رشته های علمی مربوط می شود که به نوعی به موضوع مطروحه در دادگاه ارتباط پیدا می کند. به عنوان مثال در حسابداری قانونی، بررسی و تفسیر مستندات ارقامی انجام می گیرد. مردم شناسی قانونی، بازیافت و تشخیص بازمانده اسکلتی انسان را انجام می دهد و در این رشته علمی از طریق بررسی استخوان باقی مانده از مقتول به جنسیت، سن و روش مرگ وی پی می برند. تجزیه و تحلیل قانونی ویدیو، بررسی علمی، مقایسه و ارزیابی فیلم ویدیویی در موارد سرقت، جنایت و … است. ردپای قانونی، بررسی کف پا و اثر باقی مانده از رد پا برای تحلیل صحنه جرم و برای تشخیص هویت مجرم است. در تجزیه و تحلیل قانونی DNA ، از طریق منحصر بودن ژن فرد به تشخیص هویت می پردازند.

همچنین روانشناسی قانونی، فضا شناسی قانونی، گیاه شناسی قانونی، شیمی قانونی، بیولوژی قانونی، پزشکی قانونی دیجیتال، مهندسی قانونی، زمین شناسی قانونی، اپتومتری قانونی، پزشکی قانونی هسته ای، سم شناسی قانونی، پزشکی قانونی سیـــالات و «زبان شناسی قانونی» از جمله رشته های علمی در علم پزشکی قانونی هستند. در قرن شانزدهم در اروپا پزشکان ارتش و دانشگاهیان شروع کردند به گردآوری اطلاعات پیرامون مرگ هایی که در اثر قتل، خودکشی و حادثه اتفاق افتاده بودند. جراحی فرانسوی که در ارتش شاغل بود درخصوص آثار مرگ در اثر خشونت بر اندام های داخلی بدن به تحقیق پرداخت. دو جراح ایتالیایی نیز با بررسی تغییرات ساختار جسد در اثر آسیب، پایه علم آسیب شناسی را بنا نهادند.

در اواخر سالهای ۱۷۰۰ میلادی چنین موضوعاتی بسیار به نگارش درآمدند. در سال ۱۷۷۶ یک شیمیدان سوئدی طریق استفاده از آرسنیک در اجساد را بررسی کرد و در سال ۱۸۰۶ این تحقیق توسعه یافت و دیگر شیمیدانان اثر آرسنیک بر جداره روده و تشخیص سم در بدن مقتول را بررسی و به یافته های مهمی دست یافتند. ارتباط بین علم پزشکی و قانون در تشخیص جرم، شناسایی مجرم و روش به قتل رساندن مقتول منجر به تغییر ساختار دادگاه ها و تربیت قضات برای قضاوت پرونده های قضایی شد. در قرن بیستم آسیب شناسان انگلیسی پیشگامان ایجاد رشته علمی جدیدی تحت عنوان «علم پزشکی قانونی» شدند و در سال ۱۹۰۹ اولین مرکز پزشکی قانونی در دانشگاه لوسان انگلستان بنا نهاده شد. در حال حاضر مجله Forensic Science International مجلـــــه ای بین المللی است که به مباحث حقوقی و قانونی در شاخه های مختلف مربوط به مراجع قانونی می پردازد و تاکنون شماره ۲۰۱ آن در جولای ۲۰۱۰ چاپ شده است. در این مجله یافته های علوم پزشکی در تعامل با قانون، به کشف جرایم کمک می کند.

یکی از مباحث جالب که اخیراً به شاخه ای تخصصی در دانشگاه ها تبدیل شده و در مباحث قضایی کاربرد دارد، «زبان شناسی قانونی» است. بررسی علمی زبان به صورت های گفتاری، شنیداری و نوشتاری که در دادگاه ها به عنوان اختلاف قانونی مطرح می شوند از قبیل جعل سند، جعل امضا، صدور مدارک جعلی، کلاهبرداری هایی که در اثر دروغ گفتن به افراد انجام گرفته، شهادت دروغ و مواردی مشابه آنها توسط متخصصان در این شاخه علمی ارزیابی و مورد تحقیق قرار می گیرند.

دروغ سنج ها دستگاه هایی هستند که همسو با یافته های علم زبان شناسی قانونی توسعه یافته و برای کشف جرایم کاربرد فراوانی دارند. این دستگاه ها معمولاً تغییرات در سرعت تنفس، ضربان نبض، فشار خون و تعریق بدن و در برخی از انواع این دستگاه ها، حرکات دست و پاها را نیز ثبت می کنند. «پلی گراف» یکی از انواع دروغ سنج هایی است که توسط آن امواج کوتاه مغناطیسی به وسیله سیم به روی شکم و سینه فرد ارسال می شود و عکس العمل قلب و تغییرات تنفسی و تغییرات پوست که بر اثر تحریکات الکتریکی به وجود آمده اندازه گیری می شود. دستگاه دیگر «پنوموگراف» است که برای استفاده از آن، یک لوله لاستیکی به دور قفسه سینه فرد بسته می شود و از طرف دیگر این لوله به دستگاه وصل می گردد. هنگام صحبت کردن فرد مورد آزمایش، تغییرات تنفسی او سبب ارتعاش در لوله شده و به دستگاه منتقل می شود. ارتعاشات به صورت نمودارهای خطی بر روی صفحه دستگاه ثبت می شوند و این نمودارها با نمودارهای فرد در حالت های غیر اضطراب مقایسه می شوند. البته این مقایسه توسط متخصصان آموزش دیده انجام می گیرد. «کاردیو اسفیموگراف» دستگاه دروغ سنج دیگری است که ضربان قلب و فشار خون را اندازه گیری می کند و مثل دستگاه قلب، نمودارهای خطی را بر روی صفحه ثبت می کند که این نمودارها دارای معانی خاصی هستند.

گالوانوگراف نیز دستگاهی است که مقاومت پوست را در برابر جریان های الکتریکی نشان می دهد. در هر سانتیمتر مربع از پوست بدن حدود ۲ تا ۳ میلیون سلول جهت ساخت رطوبت لازمه پوست وجود دارد . همچنین رطوبت سطح بدن به شرایط خاصی بستگی دار. اضطراب، استرس، دروغ گفتن و . . . از عواملی هستند که باعث این تغییر حالت در بدن می شوند. وقتی که انسان تحت فشار روحی یا عصبانیت قرار می گیرد و یا هیجان زده می شود غدد زیر پوستی از خود رطوبت ترشح می کنند و این امر باعث رطوبت سطح پوست می شود و از آنجا که رطوبت، مقدار مقاومت الکتریکی بدن را کم می کند، از لحاظ حرکت الکترون ها، می توان از این تغییر مقاومت استفاده نمود و آن را توسط تغییرات در آلارم یک دستگاه الکترونیکی نشان داد. این امر اساس کار دروغ سنج ها به شمار می رود و بسته به استفاده از مدارات مختلف، می توان دقت های مختلفی به دست آورد.

پژوهشگران در تلاش برای ساخت دستگاه های دروغ سنج پیشرفته و قابل استفاده به صورت عمومی هستند تا بتوانند به صداقت افراد پی برند. این دستگاه ها که به کمک فناوری نانو در مقیاس بسیار کوچک ساخته می شوند، با ارزیابی شرایط جسمی و روحی و لحن بیان فرد، امکان کشف واقعیت را فراهم می آورند. در حال حاضر بسیاری از شرکت های تلفن همراه، نرم افزارهای دروغ سنج را به کاربران خود ارائه می نمایند و ادعا می کنند که با نصب این نرم افزارها در گوشی خود، با دریافت صدا و آنالیز کردن آن، دستگاه قادر به تشخیص دروغ یا راست بودن صحبت ها می باشد.

روزنامه ایران ( www.iran-newspaper.com )