جرم خيانت در امانت

جرم خيانت در امانت مانند جرايمي چون قتل ، سرقت ، کلاهبرداري از گذشته هاي دور وچود داشته است و احاديث و دستورات زيادي از بزرگان دين در باره امانت داري وجود دارد.
خداوند در آيه37 سوره انفال مردم را به رسانيدن امانت ها به صاحبان آنها امر فرموده است:
ان الله يامرکم ان تودوا الامانات الي اهلهاخيانت در امانت در قانون مجازات اسلامي
ماده 674 قانون مجازات اسلامي مقرر داشته: هرگاه اموال منقول يا غير منقول يا نوشته هايي از قبل سفته و چک و قبض و نظاير آن به عنوان اجاره يا امانت يا رهن يا براي وکالت يا هرکار با اجرت يا بي اجرت به کسي داده شده و بنابراين بوده است که اشياء مذکور مسترد شود يا به مصرف معيني برسد و شخصي که آن اشياء نزد او بوده انها را به ضرر مالکين يا متصرفين آنها استعمال يا تصاحب يا تلف يا مفقود ننمايد ،به حبس از6ماه تا 3 سال محکوم خواهد شد.

اجاره ،امانت ورهن
عقدي هستند که مردم روابط معاملاتي خود را در قالب آنها تنظيم و انشاء مي کنند مانند : اشخاص جهت استفاده از منافع يک مغازه تجاري يا مکان مسکوني مبادرت به انشاي عقد اجاره مي کنند .
يکي از اشتباهاتي که ممکن است در بحث جرم خيانت در امانت به وجود آيد ،اين است که عده اي گمان کنند براي تحقق اين جرم حتماَ بايد عقد يا قراردادي وجود داشته باشند؛ يعني براي محکوم کردن کسي به ارتکاب جرم خيانت در امانت ،شاکي بايد ثابت کند که با متهم عقد امانت يا اجاره يا …. منعقد کرده است . براي رفع اين اشتباه قانونگذار از عبارت : يا هرکار با اجرت يا بي اجرت … استفاده کرده است.

استعمال کردن
مصرف کردن يا استفاده کردن از مال مورد امانت جرم است.براي مثال شخصي اتومبيل خود را به دوستش امانت مي دهد تا در پارکينگ منزل خودش از آن نگهداري کند ولي دوست وي از آن اتومبيل براي مسافرکشي استفاده مي کند.

تصاحب
يعني شخص امين به جاي انجام وظيفه اصلي اش رفتاري با مال مورد امانت کند که مال ديگري را از آن خود بداند و با آن طوري رفتار کند که ديگران گمان کنند او مالک مال است.

اتلاف
تلف کردن يا نابود کردن مال مورد امانت يکي ديگر از گونه هاي خيانت در امانت است. از بين بردن مال مورد امانت به شکل هايي گوناگون متصور است.

شرايط سپردن مال اماني
براي تحقق جرم خيانت در امانت ،مال اماني بايد توسط مالک يا متصرف قانوني به امين سپرده شود.
همچنين سپردن مال بايد از راه هاي قانوني صورت گرفته باشد پس اگر سارق مال مسروقه را نزد ديگري به امانت گذارد و امين به جاي بازگردان مال آن را به ضرر سارق به صاحب اصلي کالا يا دولت بدهد يا اصلاَ از آن به نفع خود استفاده نمايد ،مرتکب جرم خيانت در امانت نشده است.
سئوالي که در اينجا پيش مي آيد آن است که اگر دو نفر به طور شراکتي مالک مال مشاعي باشند و يکي از آنها که مال به امانت به او سپرده شده آن را به نفع خود تصاحب کند قابل تعقيب است ؟ پاسخ اين است که:
فرض کنيد عده اي يک قطعه زمين را مشاعاَ شريک هستند و تمام شرکا مال را به امانت به يک نفر از ميان خودشان مي سپارند ولي او آن مال را به نفع خود تصاحب کرده و مي فروشد يا به اجاره واگذار مي کند . در اينجا دو نظر وجود دارد:
1- عده اي از علماي حقوق اعتقاد دارند که در اينجا جرمي محقق نمي شود زيرا هر جزء از مال مشاع متعلق به کليه شرکا از جمله همين شريک است.
2- عده اي هم اعتقاد دارند که اين شخص مالک تمام مال نبوده و اقدامات او فقط به اندازه سهم اش صحيح است و اقدام او نسبت به سايرين ،عملي مجرمانه محسوب مي شود.

سئوال:براي تعقيب مرتکب جرم خيانت در امانت بايد به کدام دادسرا يا دادگاه رجوع کرد؟
جواب: فرض کنيد شخص (الف) يک قطعه فرش را در تهران به شخص (ج) به امانت مي سپارد تا چند روز بعد به او بر مي گرداند. شخص ج نيز آن را در شيراز
مي فروشد. آنچه مسلم است ج در شيراز مرتکب جرم شده زيرا مال مورد امانت در اين شهر فروخته شده و جرم موقعي محقق شده که مال مورد امانت به فروش گذاشته شده است . بنابراين در اين جا بايد به دادگاهي در شهر شيراز مراجعه کرد زيرا جرم در شيراز واقع شده‏‏‌ است .
سوال: معمولاَ بعد از تحقق اختلاف بين زن و شوهر ، زوجه براي مطالبه جهزيه، عليه شوهر شکايت خيانت در امانت طرح مي کند آيا شوهر تحت اين عنوان قابل تعقيب است؟
جواب : جهزيه در ايام ازدواج معمولاَ در اختيار زوجه است و مورد استفاده زن و شوهر قرار مي گيرد. بنابراين به هيچ وجه نمي توان شوهر را امانت دار جهزيه دانست. در اين مورد زن براي مطالبه جهزيه بايد “دادخواست مطالبه” را به دادگاه حقوقي تقديم کند تا به حق خود برسد