سه شکل تخفیف در مجازات کیفری

تخفیف مجازات در قانون به سه شکل توسط محکوم علیه و یا وکیل زندان درخواست میگردد : اول – قبل از صدور دادنامه باستناد ماده ۳۷ و ۳۸ قانون مجازات اسلامی دوم بعد از صدور دادنامه( تسلیم به حکم و سلب حق تجدید نظر خواهی) به تجویز ماده ۴۴۲ قانون آئین دادرسی کیفری و سوم تخفیف مجازات بعد از اخذ رضایت شاکی در مرحله اجرای احکام به تجویز ماده ۴۸۳ قانون آئین دادرسی کیفری

1- قبل از صدور دادنامه

در صورتیکه متهم پرونده کیفری قبل از صدور حکم قادر به اخذ رضایت شاکی گردد و یا همکاری با مرجع قضائی نموده باشد و یا اظهار ندامت نموده و یا اینکه سایر جهات تخفیف در ماده ۳۸ قانون مجازات اسلامی((جهات تخفیف عبارتند از:

الف- گذشت شاکی یا مدعی خصوصی
ب- همکاری موثر متهم در شناسایی شرکا یا معاونان، تحصیل ادله یا کشف اموال و اشیاء حاصله از جرم یا به کار رفته برای ارتکاب آن
پ- اوضاع و احوال خاص موثر در ارتکاب جرم، از قبیل رفتار یا گفتار تحریک آمیز بزه دیده یا وجود انگیزه شرافتمندانه در ارتکاب جرم
ت- اعلام متهم قبل از تعقیب یا اقرار موثر وی درحین تحقیق و رسیدگی
ث- ندامت، حسن سابقه و یا وضع خاص متهم از قبیل کهولت یا بیماری
ج- کوشش متهم بهمنظور تخفیف آثار جرم یا اقدام وی برای جبران زیان ناشی از آن
چ- خفیف بودن زیان وارده به بزه دیده یا نتایج زیانبار جرم
ح- مداخله ضعیف شریک یا معاون در وقوع جرم
تبصره ۱- دادگاه مکلف است جهات تخفیف مجازات را در حکم خود قید کند.
تبصره ۲- هرگاه نظیر جهات مندرج در این ماده در مواد خاصی پیشبینی شده باشد، دادگاه نمی تواند به موجب همان جهات، مجازات را دوباره تخفیف دهد.))

ملاحظه گردد میتواند شخصا یا توسط وکیل تقاضای تخفیف مجازات نماید که در این صورت قاضی صادر کننده رای میتواند به تجویز ماده ۳۷ و ۳۸ قانون مجازات اسلامی در جرائم غیر قابل گذشت مبادرت به اعطای تخفیف مجازات به متهم نماید.

2-به سبب سلب حق تجدید نظرخواهی از حکم بعد از صدور دادنامه

بعد از صدور دادنامه چنانچه محکوم علیه از خود سلب حق تجدید نظرخواهی نموده و تسلیم به رای خود را کتبا به دادگاه بدوی تسلیم نماید به تجویز ماده ۴۴۲ قانون آئین دادرسی کیفری ((در تمام محکومیت های تعزیری در صورتی که دادستان از حکم صادره درخواست تجدید نظر نکرده باشد، محکوم علیه می تواند پیش از پایان مهلت تجدید نظر خواهی با رجوع به دادگاه صادر کننده حکم، حق تجدید نظر خواهی خود را اسقاط یا درخواست تجدید نظر را مسترد نماید و تقاضای تخفیف مجازات کند. در این صورت، دادگاه در وقت فوق العاده با حضور دادستان به موضوع رسیدگی و تا یک چهارم مجازات تعیین شده را کسر می کند. این حکم دادگاه قطعی است.))محکوم علیه دادنامه دادگاه بدوی میتواند درخواست فوق را به دادگاه تسلیم نماید مشروط به آنکه دادستان به دادنامه صادره معترض نگردیده باشد در وقت فوق العاده با حضور نماینده دادستان یک چهارم محکومیت بخشیده خواهد شد.

این حکم توسط همان دادگاه صادر کننده دادنامه بدوی صادر و بلافاصله دادنامه قطعی گردیده و پرونده به اجرای احکام ارسال خواهد گردید.

3-« به سبب رضایت شاکی بعد از قطعیت دادنامه»

زندانیان و محکومین قطعی در جرائم غیر قابل گذشت وعمد و با رضایت شاکی از زندان آزاد نخواهند شد بلکه شخصاً یا توسط وکیل خود می بایست به موجب ماده ۴۸۳ قانون آئین دادرسی کیفری(هرگاه شاکی یا مدعی خصوصی در جرائم غیر قابل گذشت، پس از قطعی شدن حکم از شکایت خود صرفنظر کند، محکوم علیه می تواند از دادگاه صادر کننده حکم قطعی، درخواست کند در میزان مجازات او تجدید نظر شود. در این صورت، دادگاه به درخواست محکوم علیه در وقت فوق العاده و با حضور دادستان یا نماینده او با رعایت مقررات ماده (۳۰۰) این قانون، رسیدگی می کند و مجازات را در صورت اقتضاء در حدود قانون تخفیف می دهد یا به مجازاتی که مناسب تر به حال محکوم علیه باشد، تبدیل می کند. این رای قطعی است.) تقاضای «تخفیف  مجازات» نمایند .

درخواست تخفیف به همراه رضایت شاکی به اجرای احکام تسلیم و جهت اتخاذ تصمیم در خصوص تخفیف میزان مجازات پرونده به دادگاه صادر کننده حکم قطعی ارسال میگردد ، دادگاه با   حضور دادستان یا نماینده دادستان تشکیل و نسبت به تخفیف محکومیت اقدام نماید .

لازم به ذکر است که پرداخت رد مال به صندوق سپرده دادگستری موجب تخفیف در مجازات قطعی نمیگردد وصرفاً موجب منتفی شدن رد مال از محکومیت و به تبع آن امکان برخورداری از آزادی مشروط یا عفو موردی ( ثبت نام در کمیسیون عفو ) را فراهم می آورد .

همچنین کسانی که دارای شکات متعدد می باشند اخذ رضایت تعدادی از شکات نیز موجب برخورداری از امتیاز ماده ۴۸۳ قانون آئین دادرسی کیفری و برخورداری از تخفیف مجازات به سبب اخذ رضایت شکات نگردیده و لازم است رضایت کلیه شکات پرونده اخذ و ضم درخواست گردیده تا نسبت به اعمال ماده ۴۸۳ قانون آئین دادرسی کیفری اقدام گردد.