قتل خطاء محض:
در روزنامه قدس مورخ 7/7/1388 عنوان شد :
نویسنده: خانم زهرا اطهري
تير شکارچي کبک، قلب پدر را نشانه رفت
گروه حوادث: پسر جوان هنگام شکار کبک به اشتباه پدر خود را هدف گلوله قرار داد و کشت.
به گزارش خبرنگار ما، پنجشنبه هفته گذشته مأموران پليس آگاهي رفسنجان در جريان مرگ مشکوک مردي ميانسال در يکي از بيمارستانهاي اين شهر قرار گرفتند.
گروهي از مأموران با حضور در بيمارستان، تحقيقات جنايي خود را در اين ارتباط آغاز کردند.
در نخستين بررسيها مشخص شد، علي 55 ساله بر اثر اصابت گلوله اسلحه شکاري به بدنش و شدت جراحات جان باخته است.در ادامه بررسيها مشخص شد، پسر 22 ساله علي پيکر نيمه جان پدرش را به بيمارستان منتقل کرده بود.
کارآگاهان سپس به بازجويي از پسر جوان پرداختند که او اظهار داشت: امروز همراه پدرم براي شکار کبک به 40 کيلومتري جاده يزد رفتيم.
در آنجا با مشاهده چند کبک، پدرم به سوي آنها شليک و يک کبک را شکار کرد.
او به سوي شکار دويد و من هم شروع به شليک به سوي کبکهاي ديگر کردم که به اشتباه يک گلوله به پدرم اصابت کرد و مجروح شد.سريع او را به بيمارستان رساندم که تلاش پزشکان براي نجات جان او مؤثر واقع نشد و جان سپرد.
در ادامه، پسر جوان بازداشت شد تا در ارتباط با اظهاراتش تحقيق شود.
حال سوال مطرح شده اين است كه آيا اين قتل از مصاديق خطاء محض است يا خير با هم به مرور اين نوع از قتل مي‌پردازيم :
قانون گذار در ماده‌ي 295 ق.م.ا در بند الف در توضيح موارد ديه اعلام مي‌دارد : «قتل يا جرح يا نقص عضو كه به طور خطاء محض واقع مي‌شود و آن در صورتي است كه جاني نه قصد نسبت به مجني عليه را داشته باشد و نه قصد فعل واقع شده بر او را ، مانند آنكه تيري را به قصد شكاري رها كند و به شخصي برخورد نمايد .»
اگر قصد عنوان مصاديق قتل خطاء محض براي روشن‌تر شدن موضوع باشد مي‌توان به موارد زير اشاره كرد:
- ماده 296ق.م.ا يعني كشته شدن فردي بر اساس گلوله ديگري كه تيراندازي را به قصد شيء يا حيواني انجام داده باشد .
- تبصره يك ماده 295 ق.م.ا يعني جنايت‌هاي عمدي و شبه عمدي ديوانه و نابالغ كه به منزله‌ي خطاي محض است .
- ماده 323 كه اگر كسي در حال خواب مرتكب جنايت شود ، عمل او به منزله‌ي خطاي محض است.
- و موردي كه دو وسيله نقليه با يكديگر به خطاء محض برخورد كرده و منجر به فوت شود .
اركان قتل خطاء محض به شرح زير زير است:
ركن قانوني:يعني تعريف و مصاديق قتل خطاء محض يا تعيين مجازات آن است به طور مثال مي‌توان به بند الف ماده 295 ق.م.ا كه تعريف قتل خطاء محض و ذكر نمونه‌اي است يا ماده 323 قانون مذكور كه ذكر خطاء محض بودن جنايت فردي كه در خواب است يا تبصره يك ماده 295 كه در جنايت ديوانه و نابالغ است اشاره كرد.
ركن مادي:به مانند قتلهاي عمدي و شبه عمدي ركن مادي قتل خطاء محض شخص زنده‌اي است كه حيات او به وسيله قانون حمايت شده و فعل مثبت مادي قتل خطاء محض بر روي او اتفاق افتاده است . بايد توجه داشت كه عمل بايد مثبت و مادي باشد و ترك عمل ركن مادي چنين قتل‌هايي محسوب نمي‌شود به طور مثال همان‌طور كه در حادثه ذكر شده عنوان شد بايد تيري شليك شده باشد و يا به عنوان مثالي ديگر بايد مادري در خواب بر روي فرزندش غلتيده باشد.
ركن معنوي :در قتلهاي خطاء محض نه تنها قاتل انگيزه‌ي قتل نداشته بلكه عمل جنايت نيز با قصد و اراده او انجام نمي‌شود و در نگاهي كلي مرتكب فاقد قصد است .
مجازات قتل خطاء محض:
مجازات قتل خطاء محض حسب ماده 295 ديه مي‌باشد البته قابل به ذكر است كه ولي دم مي‌تواند ديه مذكور را ببخشد. همچنين بايد گفت كه مهلت پرداخت ديه در قتل خطاء محض سه سال پس از وقوع قتل مي‌باشد.
مسئول پرداخت ديه در قتل خطاءمحض را ماده 305 ق.م.ا مشخص مي‌كند:«در قتل خطاء محض در صورتي كه قتل با بينه يا قسامه يا علم قاضي ثابت شود پرداخت ديه به عهده عاقله است و اگر با اقرار قاتل يا نكول او از سوگند يا قسامه ثابت شد به عهده خود اوست.»
آنچه در بالا عنوان شد توضيح مختصري در باب قتل خطاء محض بود كه اگر بخواهيم آن را موجز كنيم به ضابطه‌ي قتل خطاء محض در كتاب ديات اثر محقق(ره) مي‌رسيم كه: « ان يكون مخطئا فيهما» يعني در اين نوع قتل نه قصد عمل نوعا كشنده وجود دارد و نه قصد قتل ضابطه‌اي كه اگر حقوق خوانان كنوني و حقوقدانان آينده آن را خوب بياموزند شايد در آينده كمتر شاهد نقض راي دادگاههايمان باشيم.
منابع:
سپهوند امير خان، وبا همكاري عسكري پور حميد، حقوق كيفري اختصاصي (1) ، تهران، مجد ،1386
گلدوزيان ايرج،حقوق جزاي اختصاصي،تهران: دانشگاه تهران ،موسسه انتشارات و چاپ ،1383
صادقي محمد هادي،حقوق جزاي اختصاصي، تهران ، نش ميزان،1378
آقايي نيا حسين ، حقوق كيفري اختصاصي جرايم عليه اشخاص، تهران ، ميزان ،1385
